Er vond een bijzonder heuglijke gebeurtenis in de Synagoge plaats: een korte dienst onder leiding van een rabbijn. Sinds december 2011 was er in de Stationsstraat geen viering meer geweest.
Op 20 december 2017 kwam een groep van ongeveer 15 leden van de Joodse Gemeente Dortmund onder leiding van hun rabbijn Baruch Babaev op onze uitnodiging naar Aalten. Het idee daarvoor was afkomstig van journalist Alex Völkel uit Dortmund. Hij kwam met dit voorstel toen hij gehoord had dat er in al die jaren geen diensten in de Synagoge meer plaatsgevonden hebben.
We onderhouden al enige jaren goede en waardevolle contacten met mensen uit Dortmund. Zo kregen we in 2017 zeven groepen die vanuit Dortmund de synagoge en het museum bezochten. Meestal gaat het hier om jongeren, die deelnemen aan aktiviteiten van de Jugendring Dortmund. De achtergrond van die contacten wordt hieronder geschetst.
Reeds in 1933 vluchtte een gezin, bestaande uit Mozes ten Bosch, zijn tweede vrouw Meta Meyersberg en Alfred, zoon van Mozes uit zijn eerste huwelijk, naar Aalten. Mozes is in Aalten geboren en trok eind 19e eeuw naar Dortmund. Zijn daar geboren dochter Friederike Lewy-ten Bosch, haar man Albert Lewy en hun dochter Berta Mathilde volgden in 1938. Het gezin ten Bosch overleefde de oorlog, het gezin Lewy is vermoord.
Jeugd uit Dortmund is bezig geweest het leven van met name Berta Mathilde, een leeftijdgenote, te onderzoeken. Er is zeer weinig van haar bekend. Misschien herinnert u zich de komst van een groep kinderen bij de legging van Stolpersteine op 13 februari 2015 voor haar en haar ouders, Hogestraat 55I. De kinderen maakten drie schilderijen van het gezin, het meisje en de transporttrein; ze hangen nu op een prominente plaats in het museum.
Om even voor 12 uur op woensdag 20 december 2017 arriveerde de groep uit Dortmund in het Nationale Onderduitmuseum, waar zij een rondleiding kregen door Gerda Brethouwer en Gyula de Ploeg.
Voorafgaand aan de dienst, om 3 uur, vertelde Sallo van Gelder zijn verhaal, de bewogen geschiedenis van zijn ontsnapping onder het habijt van de non die geen non was maar een verzetsvrouw: Sietske Anna Klazien Visser-Hoekstra.
Daarna vond een korte gebedsdienst plaats in de Synagoge. Die dag was de laatste dag van het Chanoeka-feest. De viering, met gebeden, enkele wel gekozen woorden van rabbijn Babaev en het zingen van het Maoz Tsoer, werd door de rabbijn omschreven als een ‘Ausklang zur Chanukkah’. Kort vóór zonsondergang, het einde van Chanoeka, werden de 8 kaarsten aangestoken.
De groep Dortmunder Joden poseerde nog even voor de Helige Arke, met daarin de (niet-koosjere) Tora-rollen.
Na afloop bracht de groep een bezoek aan de Stolpersteine voor Albert Lewy, Friederika Lewy-ten Bosch en Berta Mathilde Lewy aan de Hogestraat.
De dag werd besloten met een gezamenlijke koosjere broodmaaltijd in gebouw Elim. Vervolg aan deze ontmoeting zal zeker plaatsvinden. Misschien, hopelijk, was deze dag een opmaat naar het herstel van de jaarlijkse Chanoeka-viering in de Synagoge.